"Κάθε χρονιά, η καινούρια περιστροφή γύρω από τον Ήλιο, μας φέρνει αντιμέτωπους με τις αλλαγές που θέλουμε να κάνουμε και τους καινούριους στόχους που θέλουμε να θέσουμε.
Μοιάζει η αλλαγή στο νούμερο της χρονιάς, να σηματοδοτεί για την ανθρώπινη ύπαρξη, ένα μηδένισμα του κοντέρ και τη δυνατότητα να μπορείς να ξαναρχίσεις απ’ την αρχή σε ό,τι θεωρείς ότι δεν κατάφερες ή ότι θέλεις παραπάνω να πετύχεις.
Για μερικούς από εμάς αυτό έχει μια πολύ θετική χροιά ελπίδας και επαναπροσέγγισης του εαυτού και της ζωής μας. Ενώ για άλλους, είναι πηγή πίεσης και άγχους για όσα πρέπει να θέσουν, να πετύχουν, να σκεφτούν.
Παρόλο που θα υποστήριζα με σθένος την απόλυτη απελευθέρωση από την αναγκαία στοχοθεσία για την νέα χρονιά (σαν κάποιος να μας την επέβαλε) και θα εισήγαγα αντ’ αυτού την απόλυτη αποδοχή της διάθεσης και της θέλησης του καθενός, σε αυτές τις γραμμές δεν θα σου μιλήσω γι’ αυτό.
Θα αναφερθώ στους στόχους που θέτουμε καθημερινά μέσα μας, ασυνείδητα, αυθόρμητα ή και κάποιες φορές υποχρεωτικά. Σε όσα μπορεί να κάνουμε μες την χρονιά γιατί η ζωή γίνεται όλες τις μέρες του χρόνου και μας καλεί να πάρουμε αποφάσεις και να ζήσουμε την κάθε μας μέρα. Θα μιλήσω, για κάτι ακόμα λίγο πιο κρυμμένο πίσω από τους στόχους και τις αποφάσεις μας. Για τα κίνητρα μας πίσω από όλα αυτά, ή όπως το λέει η κοινωνική ψυχολογία, «την αιτιακή μας απόδοση».
Η θεωρία λέει πως τα κίνητρα μας χωρίζονται σε ενδογενή και εξωγενή. Τα πρώτα είναι όσα προέρχονται από την εσωτερική διάθεση του ατόμου, όσα θέλει το ίδιο να πετύχει για να ικανοποιήσει δικές του ανάγκες χωρίς εξωτερικές ανταμοιβές και ενισχύσεις. Τα δεύτερα είναι κίνητρα που προσφέρουν θετική ενίσχυση, προερχόμενα από εξωτερικούς παράγοντες.
Αντίστοιχα, όταν παρατηρούμε την συμπεριφορά ενός ατόμου, θα δώσουμε μια εσωτερική αιτιακή απόδοση όταν βρίσκουμε την αιτία της συμπεριφοράς μέσα στο άτομο, στη προσωπικότητα, τις στάσεις, τη διάθεση, την ικανότητα και την προσπάθειά του, ενώ θα αποδώσουμε εξωτερική αιτιακή απόδοση, εντοπίζοντας την αιτία έξω από το άτομο, στις πράξεις των άλλων ανθρώπων, στην φύση, στην τύχη, στις καταστάσεις (Heider, 1958 στο Crisp&Turner, 2023).
Με άλλα λόγια, το κίνητρο για μια στοχοθεσία ή για την απόφαση που θα πάρεις, μπορεί είτε να έρχεται από την δική σου προσωπική απόφαση και ανάγκη, είτε από εξωτερικούς παράγοντες που σε ενισχύουν μεν, αλλά δεν πηγάζουν από τον εαυτό σου δε. Με τον ίδιο τρόπο, η παρατήρηση της συμπεριφοράς της δικής σου όσο και των άλλων, μπορεί να κατανοηθεί, είτε θεωρώντας πως όσα συνέβησαν ήταν γιατί τα επέλεξε το ίδιο το άτομο είτε γιατί το επηρέασαν οι καταστάσεις.
Η θεωρία μπορεί να μοιάζει ασύνδετη και βαρετή, αλλά η ερώτηση που χρειάζεται να κάνεις στον εαυτό σου, εάν επιλέξεις να βάλεις στόχους για τη νέα χρονιά ή την επόμενη φορά που θα πάρεις μια απόφαση, θα παρατηρήσεις μια συμπεριφορά ή θα αναρωτηθείς για κάποιο στόχο σου, είναι η εξής:
«Εγώ γιατί το κάνω αυτό; Ποιο είναι το κίνητρό μου σε αυτή την περίπτωση;».
Εάν η απάντηση αφορά ενδογενή ή εξωγενή κίνητρα, δεν έχει σημασία. Η ουσία βρίσκεται στον αναστοχασμό του πώς δρούμε και τί κρύβεται πίσω από τη σκέψη μας. Και εάν η απάντηση δεν μας αρέσει, μπορούμε πάντα να την αλλάξουμε..
Πριν βάλεις, λοιπόν, τους φετινούς σου στόχους και ξεκινήσεις να περπατάς σε αυτή τη χρονιά, έχε στο μυαλό σου αυτό τον μικρό διαχωρισμό αν θες.
Αποφάσισε ενεργά από τι κίνητρο κινητοποιούνται οι επόμενοι σου στόχοι, γιατί η θεωρία επίσης λέει, πως συνήθως τα ενδογενή κίνητρα, έχουν πολύ μεγαλύτερη δύναμη και αντοχή στον χρόνο, από ότι τα εξωγενή!
Η ευχή μου, λοιπόν, για τη φετινή χρονιά θα είναι να κινητοποιούμαστε από κίνητρα προσωπικά, γεμάτα σημασία και νόημα για εμάς. Οι αποφάσεις και τα βήματά μας να είναι όσο γίνεται περισσότερο αυτόφωτα και όχι ετερόφωτα..!
Καλή χρονιά!!"
Η Αγγελική και η ομάδα μας,
Crisp, R.,J., & Turner, R., N., (2023). Κοινωνική Ψυχολογία Βασικά Πεδία (Γκαρή, Αικ., & Παναγιωτοπούλου, Π., μτρφ). Εκδόσεις Gutenberg. (Το πρωτότυπο βιβλίο εκδόθηκε το 2020)
Komentāri